52. FHE @ 27 Jan 2013

51. WHAT IS Piles _पाईल्स किन हुन्छ , उपचार कसरी गरिन्छ, के यो बल्झिन्छ त ? BY DR. SURYA B. PARAJULI, NEPAL

kl/ro

tkfO{+–xfdLn] af/Daf/ ;'g]sf] clg sltn] t ef]u]sf] ;d:of kfON; xf] . kfON;, h;nfO{ lrlsT;sLo efiffdf …x]df]/f]O8Ú elgG5 . 

dflg;sf] lbzf ug{] 7fpFjl/kl/ /x]sf /Qmgzfx? ljljw sf/0faf6 ;'lGgPsf] cj:yfnfO{ …x]df]/f]O8Ú elgG5 . 

;fwf/0ftof tL /Qmgzfx?n] lbzf ug{] k|lqmofnfO{ ;3fp k'¥ofO/x]sf x'G5g\ . sl/a Ps s/f]8 cd]l/sLx? x]df]/f]O8af6 kLl8t 5g\ .

sf/0fx?

x]df]/f]O8 ljleGg sf/0faf6 x'g] u/]sf] kfOG5 . k|fozMlgoldt lb;f ug{] k|lqmofdf afwf ePdf h:tf]M slxn] slAhot t slxn] kvfnf nfUg] cj:yf, vfgfdf /];fbf/ vfgfsf] sdL, a9L dfqfdf df;', /S;L, r'/f]6sf] ;]jg, ljleGg sf/0faf6 k]6sf] rfk a9\g] cj:Yff, ank"j{s dn Tofu ug{] afgL,a'9\of}nL, ue{jtL tyf j+zf0f'ut sf/0fx? d'Vo e]l6G5g\ . nfdf] ;do;Dd ple/xg'kg{] k]zf ePsf JolQmx?df x]df]/f]O8sf] cj:yf cln a9L b]lvPsf] 5 . slxn]sfxLF /]NKdsf] SofG;/ klg x]df]/f]O8sf] nflu lhDd]jf/ dflgG5 .

k|sf/x?

!= sf/0fx? yfxf gePsf x]df]/f]O8 

@= c? sf/0fsf c;/sf] ?kdf b]vf kg{] x]df]/f]O8 

#= x]df]/f]O8 b]lvg] 7fpFsf cfwf/df

s= aflx/L x]df]/f]O8

v= leqL x]df]/f]O8

nIf0f÷lrx\gx?

lb;f ug{] 7fpFaf6 /ut cfpg] ljleGg sf/0fdWo] x]df]/f]O8 klg Ps xf] t/ o;sf] ljz]iftf eg]sf] lb;f ul/;s]kl5 dfq /ut cfpF5 eg] b'vfOsf] cg'ej x'Fb}g . lb;f ug{] efu lrnfpg] ub{5 .

leqL x]df]/f]O8nfO{ xfdLn] rf/j6f cj:yfdf j0f{g ug{ ;Sb5f}+ . cj:Yff ! df /Qmgzfx? -ufF7f] aflx/ cfpFb}g . cj:yf @ df ufF7f] lg:sG5, h'g k]ml/ cfk}+m leq hfG5 . cj:yf # df ufF7f lg:sG5, h;nfO{ xftn] 7]n]/ leq l5/fpg'kb{5 . cj:yf $ hl6n cj:yf xf] . o;df lgl:sPsf] ufF7f]nfO{ xftn] 7]n]/ klg leq l5/fpg ;lsFb}g . aflx/L x]df]/f]O8df d'VotM lrnfO / b'vfO a9L dx;'; x'G5, ufF7f] klg x'g ;S5 . leqL x]df]/f]O8df b'vfO/lxt /ut cfpg] ub{5 .

pkrf/ k4lt

xfdL ;a}nfO{ yfxf ePs} xf], /f]u nfu]kl5 pkrf/ ug'{eGbf /f]u g} nfUg glbg] pkfox? ckgfpg' a'l4dfgL xf] . x]df]/f]O8sf]xsdf of] cem a9L nfu" x'G5 . To;}n], x]df]/f]O8af6 hf]lug lb;fnfO{ g/d agfpg] pkfox? cjnDag ug}{k5{ . h;df ;fu;AhL / kfgLsf] k|z:t ;]jg ug'{k5{ eg] df5fdf;' / /S;Lsf] ;]jg aGb ug'{k5{ . xfdL w]/}sf] lb;f /f]s]/ /fVg]nafgL x'G5 . o:tf] sbflk ug'{ x'Fb}g . To;y{, cfhaf6 of] afgLnfO{ Toflulbg'k5{ . b'vfO sd ug{] cf}iflw ;]jg, cf/fd, ;kmf;'U3/ tyf l;hafy pko'Qm b]lvG5 t/ k|fozM clGtd ljsNk zNolqmof g} x'g] ub{5 . k'gZrM uef{j:yfdf b]lvPsf x]df]/f]O8x? aRrf kfPkl5 cfk}+m 7Ls x'g] u5{ . cGo pkrf/ k4ltx?df :s]n]/f]y]/fkL, /a/ Aof08 nfOu];g kmf]6f]sf] u'n];g cflb kb{5g\ .

hl6ntfx?

/QmcNktf x]df]/f]O8df lb;f u/]kl5 /ut hfg] k|lqmof nfdf] ;do;Dd sfod /x]df /utsf] sdL eO{ /QmcNktf x'g] ;Defjgf /xG5 . To;}n], z+sf nfu]df /utdf /x]sf] x]df]Unf]lagsf] k/LIf0f u/fO{ /QmcNktf eP jf gePsf] olsg u/L vfgf tyf pkrf/tk{m nfUg' h?/L 5 . sL6f0f' ;+qmd0fM sL6f0f'sf] ;+qmd0fsf sf/0f 3fp x'g ;S5 . o:tf] cj:yfdf k|lth}ljs -P06Lafof]l6s_ cf}iflwx?sf] ;]jg ug'{kg{] x'g ;S5 . /]l8of] :jf:Yo sfo{qmddf ljut b'O{ jif{df w]/} ;|f]tfx?n] Pp6} k|Zg ;f]Wg'ePsf] 5, Tof] xf]–zNolqmofkZrft\ klg lsg kfON; alNemof] < o;sf] sf/0f s] xf] eg] zNolqmof ubf{ ;a} /QmgzfnfO{ dfq zNolqmof ul/G5 . la/fdLn] dfly elgPsf ;fjwfgL vfgfkfg, Jofofd / Jojxf/ kl/jt{g gug{] xf] eg] k'gM kfON; b]vf kg{ ;S5 t/ ToxL 7fpFdf x'g] ;Defjgf eg] /xGg .

l;h afy

kfON;sf] pkrf/ k4ltdf l;h afy k|f/lDes / pkof]uL pkrf/ k|lqmof xf] . o;df Pp6f af6fdf dgtftf] kfgL /fv]/ To;df s]xL ldg]6;Dd a:g'kb{5 . l;h afyn] x]df]/f]O8nfO{ l56f] lgsf] kfg{ d2t ub{5 . dgtftf] kfgLn] /Qm ;~rfng k|lqmofnfO{ k|efjsf/L agfP/ b'vfO, ;'lGgPsf] cj:yf / lrnfpg' aGb xF'b} hfG5 . o;n] /f]unfO{ rf8f] lgsf] kfb{5 . leqL x]df]/f]O8eGbf aflx/L x]df]/f]O8sf] nflu l;h afy a9L pko'Qm b]lvG5 . k|To]s lbg ug{' /fd|f] dflgG5 . l;h afy ;s]kl5 ;kmf / ;'lsnf] tf}lnofn] k'5]/ ;'Vvf agfpg'kb{5 .

;f/f+z

x]df]/f]O8sf] ;d:of xfd|f] ;dfhdf a9\bf] qmddf 5 . xfd|f] kl/jlt{t hLjgz}nL o;sf] Ps sf/0f xf] . lxhf]cfh xfdL klZrdL /]i6'/]G6 z}nLsf] vfgkfgtk{m nfu]sf 5f}+ . df;'sf] ;]jg a9fpFb} ;fydf cNsf]xn / r'/f]6 t cleGg cª\u aGb}5g\ . To;y{, ca dflysf ;a} s'/f a'e]m/ x]df]/f]O8af6 tkfO{+–xfdL ;a} afFRg] / aFrfpg]tk{m nfUg' h?/L eO;s]sf] 5 .

50. WHAT IS CONSTIPATION ( कब्जियत के हो ? ) बच्न यसो गर्नुहोस !!! BY DR. SURYA B. PARAJULI, NEPAL

© डा. सूर्य पराजुली               

 वी. पी. कोईराला स्वास्थ्य बिज्ञान प्रतिष्ठान, धरान, नेपाल

    

परिचय

समयमै दिसा नहुनु वा दिसा हुँदा गाह्रो हुनु र कडा प्रकारको दिसा आउनुलाई कब्जियत वा दिसा गोटा पर्नु भनिन्छ । यस समयमा आउने कडा प्रकारको दिसामा साधारणतया भन्दा पानीको मात्रा कम पनि हुन्छ । कब्जियत वा दिसा गोटा पर्नु भनेको रोग होइन तर लक्षण हो । सामान्यतय  शरीरको अन्य समस्याहरु जस्तो  पाचन प्रणाली र पाचन प्रक्रियाको सम्बन्धमा मानिसको कम ध्यानाकर्षण हुने भएकोले नियमित रुपमा दिसा भएको छ वा छैन भनेर पनि थाहा नहुने अवस्था हुन्छ । यदि कुनै व्यक्तिले ३ दिनसम्म लगातार दिसा गरेको छैन अथवा दिसा गर्ने समयमा दुखेको वा गाह्रो भएको अनुभव गरेको छ  भने त्यसलाई कब्जियत भएको बुझिन्छ ।

कारणहरु

अनियमित रुपममा दिसा गर्ने बानी, कडा प्रकारका खानाहरु खानु, रेसादारयूक्त खानाहरु रोटी, मकै, ढिडो, सागसब्जी तथा फलफुलहरु कम खानु, गर्भावस्था, झोल पदार्थ कम खानु, लामो समयसम्म औषधीको सेवन गर्नु, व्यायामको कमी, लामो समयको पखालाको कारणले शरीरमा पानी सकिनु वा कम हुनु, इन्टेस्टाइनल अब्सट्रक्सन तथा पेट र आन्द्रा सम्बन्धि कुनै रोग हुनु, मानसिक तनाब, आन्द्राको क्षयरोग तथा क्यान्सर हुँदा दीर्घकालीन रुपमा कब्जियत हुन सक्ने हुन्छ ।

लक्षण तथा चिन्हहरु

दुई–तीन दिनमा एकपटक दिसा हुनु वा सो भन्दा बढी समयपछि दिसा हुनु, दिसा बस्दा मलद्वार  दुख्नु, दिसा गर्दा मलद्वारमा रगत आउनु, पेट दुख्नु र फुल्नु, कपाल दुख्नु, दिसा बस्न गाह्रो हुनु, खान मन नलाग्नु पछि गएर पाईल्स पनि हुन सक्छ ।

उपचार तथा रोकथाम

प्रशस्त मात्रामा पानी एवं झोल खानेकुराहरु खाने । कम्तिमा पनि दिनमा ६–८ ग्लास पानी पिउनु पर्छ । खाना खाँदा रेशादारयुक्त खानेकुराहरु खाने गर्नुपर्छ जस्तै  फलफुलहरु, हरियो सागपात, रोटी,  गेडागुडी आदि । नियमित रुपमा शारिरिक ब्यायाम गर्ने ।नियमित रुपमा एउटै समयमा दिसा गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ । जाँड, रक्सी तथा चुरोटको सेवन कम गर्ने  वा गर्दै नगर्ने । लामो समयसम्म  सेवन गरिने औषधीको मात्रा कम गर्ने ।गर्भावस्थामा बढ्दै गइरहेको बच्चाको चापले तथा अन्य हर्मोनहरुको कारणले गर्दा पनि कब्जियत हुन सक्दछ। तसर्थ यस समयमा सामान्य हिड्डुल गर्ने तथा खानापानमा उचित ध्यान दिनु पर्दछ ।बृद्धावस्थामा पनि शारिरिक रुपमा कमजोरी हुनु, सरसफाई कम हुनु, व्यायामको कमी तथा खानापानमा त्यति रुचि नहुनु तथा अन्य विविध कारणले गर्दा कब्जियत हुने गर्दछ । यी समस्याहरुको समयमै पहिचान गरी रोकथाम गर्नु पर्दछ । यदि अन्य कारणहरु छन् र माथि उल्लेखित विधिहरुले समस्या समाधान हुन नसकेमा डाक्टर कहाँ गई जाँच गराउनु पर्दछ ।